(Một bài viết cho Tạp chí của trường Marie Curie)
- Amazon là tên khu rừng nhiệt đới lớn nhất trái đất (còn gọi là rừng mưa). Người ta đã thống kê được Rừng mưa Amazon ở Nam Mỹ có tổng diện tích gấp đôi đất nước Ấn Độ và sản sinh ra gần 20% lượng khí oxy trong khí quyển Trái Đất. Khu rừng này là quê hương của khoảng 2,5 triệu loài côn trùng, hàng chục nghìn loài thực vật và khoảng 2.000 loài chim, thú. Một số nhà khoa học ước tính rằng 1 km² ở rừng mưa này có thể chứa trên 75.000 kiểu cây gỗ và 150.000 loài thực vật bậc cao. Tuy nhiên, Tạp chí Báo cáo Khoa học của Mỹ cho rằng phải cần tới hơn 300 năm nữa mới có thể thống kê, kiểm chứng đầy đủ và chính xác toàn bộ các loài thực vật trong rừng Amazon.
Dẫu vậy, với tình trạng cháy rừng tăng mạnh trong thời gian gần đây thì có lẽ không cần đến 300 năm nữa để các nhà khoa học thống kê đầy đủ các loài thực vật có trong rừng Amazon. Có lẽ, người ta sẽ ưu tiên thống kê trước xem có bao nhiêu giống loài biến mất trong hệ sinh thái của Amazon từ thảm họa cháy rừng. Những ngày tháng Tám, tôi tình cờ đọc được trên Facebook một người khi viết về đám cháy rừng ở Amazon: “Điều làm đau đớn nhất trong ngày. Và đến khi tôi biết, thì nó đã diễn ra suốt mấy tuần nay rồi”. Bên dưới là hình ảnh cánh rừng bốc cháy đỏ lửa, những cuộn khói nổi lên, là bầu trời ở thành phố cách xa Amazon cũng bị khói bốc lên từ đám cháy rừng che phủ, đen kịt. Còn tôi, tôi dừng lại ở bức ảnh chụp lại khung cảnh của một góc khu rừng sau đám cháy. Nơi từng là khoảng rừng mưa xanh tươi, ríu rít tiếng muông thú giờ đây chỉ còn là một khoảng không im ắng. Không có gì còn lại ở nơi đó, ngoài một mẩu gỗ cháy nham nhở – dấu vết còn sót lại của một cái cây. Tôi đã cảm thấy rất buồn. Tôi không biết hết được những hậu quả khủng khiếp từ những đám cháy rừng đó. Chỉ đơn giản là, tôi xót xa khi nhìn những vạt rừng xanh ngắt, ẩm ướt, là nơi trú ngụ của trăm ngàn sinh mệnh đang quằn quại dưới lửa. Tôi thấy thương tiếc cánh rừng dẫu nó ở rất xa tôi, như thương tiếc một ngôi nhà cho mình trú chân qua mưa giông nắng lửa nay đã không còn nữa.
- Việt Nam cũng vừa trải qua một đợt cháy rừng lớn ở miền Trung kéo theo hệ lụy là thiệt hại không nhỏ về người và của, ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường. Điều đáng buồn hơn nữa, ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long, mặc cho sự trông chờ mỏi mắt của người miền Tây thì năm nay mùa lũ lớn dường như cũng sẽ không về. Trên các phương tiện truyền thông, các chuyên gia dự báo năm nay Đồng bằng sông Cửu Long sẽ có một mùa vắng lũ – điều không còn xa lạ trong những năm gần đây. Người ta lặng lẽ chấp nhận và chỉ còn cách tìm ra các giải pháp ứng phó. Chỉ có gương mặt người nông dân vốn đã khắc khổ nay lại càng ảm đạm và héo hon hơn. Nhìn hình ảnh họ đứng trơ trọi giữa thửa ruộng cằn khô, đầy vết nứt với những cây lúa xác xơ nay đã thành rạ hay những con tôm bé xíu không thể lớn nổi…, khó ai có không thể ngậm ngùi.
- Biến đốkhí hậu, thảm họa tự nhiên đã không còn là vấn đề của riêng một quốc gia, dân tộc nào. Con người sống trên Trái đất, dựa vào tự nhiên, khai thác tự nhiên và đồng thời cũng làm tự nhiên thương tổn. Nhưng tự nhiên lại không thể cất lên tiếng nói mà chỉ biết chịu đựng tự tàn phá của con người. Ngày bé, tôi vẫn nghe bà nội kể, trong những thân cây cổ thụ có những vị thần trú ngụ. Nếu mất rừng, mất cây thì cũng có nghĩa là những vị thần sẽ bơ vơ và sẽ giáng họa lên những kẻ gây nên tình trạng đó. Tôi không nghĩ đó chỉ là một câu chuyện cổ tích dành cho lứa tuổi mẫu giáo. Nó là lời răn đe thầm kín của ông bà, tổ tiên ta về việc phải giữ gìn, bảo trọng tự nhiên. Bởi vì, đó không chỉ là nơi trú ngụ của những vị thần mà còn là cội nguồn cho sự bình an, yên ổn và ấm no, thịnh vượng của con người nữa.
Những cánh rừng ngày càng im ắng hơn vì thiếu đi những dấu chân, thiếu đi tiếng kêu, tiếng nô đùa của muông thú; những dòng sông ngày càng chậm chạp và dần dần biến mất vì người ta đã xây dựng trên nó hàng trăm đập thủy điện, xả vào nó hàng tấn rác thải; những đại dương ngập ngụa túi nilon và băng đã tan ra làm cho loài gấu bắc cực hoang mang; ngay cả bầu trời cũng không còn hoàn toàn trong xanh vì bị khói bụi ô nhiễm làm cho vẩn đục…Đó là tất cả những gì con người đã làm cho Trái Đất của mình. Một Trái đất nhỏ bé giữa Vũ trụ bao la nhưng lại là hành tinh diệu kỳ chứa đựng sự sống. Carl Sagan đã viết những dòng mềm mại như thơ trong cuốn sách Cosmos: “Trái đất – hành tinh xanh đáng yêu của chúng ta, là ngôi nhà duy nhất mà chúng ta biết hiện nay. Sao Kim thì quá nóng. Sao Hỏa thì quá lạnh. Còn Trái đất thì rất vừa phải, một thiên đường cho loài người”.
Tôi yêu ngôi nhà mình, em cũng yêu ngôi nhà của mình – nơi có mẹ, có ba, có cái cây ven nhà cho bóng mát và không gian để lũ vật nuôi chơi đùa. Đi đâu xa chúng ta cũng nhớ để trở về nhà mình trước hết. Nhưng có khi nào chúng ta đều quên ngôi nhà chung của chúng mình là Trái Đất? Và, chúng ta cũng đã xao lãng việc quan tâm, chăm chút cho ngôi nhà đó, thậm chí còn để mặc cho những người khác tàn phá ngang nhiên?
Những ngày trời nóng, đi trên con đường sực mùi nhựa đường khét lẹt, tôi nhớ đến bóng mát của những cái cây đã từng ở đó. Những chặng đường xa, tôi nhớ về dòng nước mát lành của con suối nhỏ đã từng chảy róc rách ven đường suốt bao năm giờ đã im tiếng. Tôi cũng nhớ, những ngày mùa thu nắng vàng như mật và vòm trời xanh ngắt trên cao chứ không phài làn sương bụi giống một lớp chăn dày như bây giờ. Tôi chợt hiểu rằng, mái nhà chung mà chúng ta có cũng từng rất xanh tươi, đẹp đẽ của một thời chưa xa lắm bây giờ cũng đã thay đổi dần cho đến khi chính chúng ta còn không nhận ra được.
Không, tôi sẽ không đợi đến lúc đó, không đợi đến khi mất đi cả mái nhà Trái đất mới giật mình thảng thốt, ngỡ ngàng. Không đợi đến khi mất đi tất cả các bóng cây mới ngồi tiếc nhớ những cái cây. Tôi nghĩ rằng dù ít, dù nhiều thì ai cũng có thể giữ gìn và tô điểm cho Trái đất của chúng mình bằng những điều bé nhỏ mà ý nghĩa, như việc bớt dùng đi một chiếc túi nilon, một cái ống hút bằng nhựa hay đi xe công cộng thay vì di chuyển toàn bộ bằng xe riêng. Điều quan trọng nhất, là thay vì chỉ ngồi và tiếc nhớ, thì có lẽ chúng ta phải làm một điều gì đó, dẫu là nhỏ, để cho Trái đất xinh đẹp không thể xấu xí hơn.
Em có làm gì đó cùng với tôi không?
